Gaj oliwny Maria Kuncewiczowa

Zupełnie inaczej wyobrażałam sobie tę powieść, kiedy sięgałam po nią w bibliotece. To co o niej wcześniej czytałam nijak się miało do tego co sama w niej odkryłam.

Książka powstała w latach pięćdziesiątych, zainspirowana przeczytanym w gazecie artykułem na temat angielskiej rodziny, zamordowanej w tajemniczych okolicznościach podczas wakacji w Prowansji. Kuncewiczowa nie śledziła dalej losów śledztwa w tej sprawie, zmieniła miejsce akcji na bardziej znajome sobie rejony Francji i sama rozwinęła fabułę, nie opierając jej na prawdziwych wydarzeniach.

Jak twierdzi autorka w posłowiu zafascynowała ją siła, która „zmienia zwykłych zjadaczy chleba w morderców”. Czytelnicy tego bloga wiedzą, że jest to motyw szczególnie mnie interesujący w literaturze. Najlepsze dzieła na ten temat powstały jednak moim zdaniem na Południu Stanów Zjednoczonych. Podejście Kuncewiczowej jest zupełnie inne. 

Zamiast uroczych, rodzinnych wakacji mamy więc małżeństwo leczące kryzys, wrażliwą, nad wiek dojrzałą dziewczynkę, której nikt nie rozumie, a rodzice nie potrafią z nią stworzyć prawdziwie rodzicielskich relacji, nierozwiązane nieporozumienia z przeszłości, stereotypy narodowe. Wydawać by się mogło, że nic szczególnego się nie dzieje, ale poszczególne wydarzenia i zachowania bohaterów zaciskają czyjąś dłoń na spuście karabinu. 

Czymś, co szczególnie mnie ujęło w tej powieści jest ukazanie psychologii dziecka, wydaje mi się niezwykle trafne i wiarygodne. Z resztą sama Kuncewiczowa przyznaje, że pokochała pewna angielską dziewczynkę, która stała się pierwowzorem postaci Pat. Zwróćcie uwagę, podczas czytania, na wydarzenia, myśli i uczynki Pat i Pawła związane z komunią chłopca. Moim zdaniem w mistrzowski sposób ukazała autorka sposób dochodzenia dzieci do zrozumienia dobra, zła i pokuty. Tego właśnie zabrakło dorosłym, co spowodowało tragedię.

Czy jednak udało się autorce wniknąć w motywy mordercy, czy odkryła to miejsce w człowieku, w którym mieszka zło? Chyba nie, ponieważ morderca nie jest głównym bohaterem i nie poznajemy go zbyt dokładnie.  Możemy raczej, bez powodzenia, doszukiwać się powodów wzbudzających czyjąś nienawiść w małej dziewczynce i jej rodzicach.

Książka warta jest waszej uwagi z wielu powodów, jednym z nich jest na pewno piękny język, jakim posługuje się Kuncewiczowa. Poza tym jest to bogata w wątki lecz nie chaotyczna powieść psychologiczna. Polecam